به کارگیری تجهیزات مدرن برای مدارهای الکتریکی باعث می شود تا روند استفاده از آنها بسیار راحت تر باشد.
از سوی دیگر میزان ایمنی بالاتر استفاده از کنتاکتور به عنوان کلید (قطع یا وصل کننده مدار) اجازه می دهد تا بتوانید بدون مشکل ایمنی روند کارهای خود را طی کنید.
البته افرادی که به دنبال خرید کنتاکتور هستند، باید اطلاعات بیشتری در مورد این محصولات به دست آورند.
در ادامه این مطلب از اشنایدر الکتریک تمام چیزهایی که باید درباره کنتاکتور و عملکرد آن بدانید را با هم مورد بررسی قرار می دهیم تا با این تجهیزات بیشتر آشنا شوید.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور به عنوان یکی از تجهیزات صنعتی بسیار مهم شناخته می شود که برای سیستم های قدرت کاربرد فراوانی دارد.
انواع مختلف این محصولات را با ویژگی های مختلف تولید و به بازار عرضه می کنند. برای درک بهتر این قطعات باید گفت که کنتاکتور در مدارات وظیفه کلید زنی را بر عهده دارد و می تواند جریان برق را قطع یا وصل کند.
استفاده از بوبین یا مدار مغناطیسی درون کنتاکتور باعث شده تا روند کلید زنی یا سوئیچینگ بدون دخالت دست انجام شود.
در نتیجه استفاده از آنها به ما اجازه می دهد بتوانید با استفاده از یک جریان ورودی با مقادیر پایین، امکان کنترل خروجی کنتاکتور که جریان های بالا از آن عبور می کند را داشته باشیم.
به عبارتی می توان گفت کنتاکتور یکی از انواع رله است اما تفاوت هایی با آن دارد. بیشترین میزان استفاده از کنتاکتور در شرایطی است که قصد کنترل مدارات با جریان های بالا را داریم.
کاربرد کنتاکتور چیست؟
قبل از خرید کنتاکتور باید این نکته را به یاد داشته باشید که انواع کنتاکتور را برای کاربردهای مختلفی تولید می کنند.
شناخت این کاربردها اجازه می دهد تا قبل از خرید بیشتر با کنتاکتورها آشنا شوید. در ادامه انواع کاربردهای کنتاکتورها را با هم مورد بررسی قرار می دهیم.
- وجود سیستم حفاظتی مناسب و کامل آنها باعث شده تا در مدارات با حساسیت بالا امکان استفاده از آنها وجود داشته باشد.
- اجازه نمی دهد که نوسانات ناشی از قطع و وصل برق مستقیم به موتور یا سایر تجهیزات مدار برسد. در نتیجه میزان خطرات احتمالی کاهش می یابد.
- مکانیزم کاری آنها به صورتی است که اصطکاک را تا حد بالایی کاهش می دهند و عمر مفید بالایی از سایر انواع کلید خواهند داشت.
- سرعت قطع و وصل آنها بالا است و برای مدارات که سرعت عملکرد اهمیت بالایی دارند گزینه های بسیار خوبی خواهند بود.
- قابل استفاده از تابلوها و مدارهای فرمان در مراحل مختلف یک پروژه
- امکان کنترل بخش مصرف کننده مدار از فواصل دور و یا از چندین نقطه
- اتوماتیک ساخت روند سیستم های روشنایی ساختمان های مسکونی، تجاری یا صنعتی
- امکان راه اندازی الکتروموتورها با توان های مختلف به شکل ایمن و اصولی
کنتاکتور چگونه کار می کند؟
اساس کار کنتاکتور بر پایه میدان های مغناطیسی استوار است. در کنتاکتور یک بوبین یا سیم پیچ وجود دارد که با اتصال برق به آن خاصیت آهنربایی به در می آورد.
در نتیجه بعد از فعال شدن بوبین شاهد حرکت کردن تیغه های کلید در کنتاکتور هستیم. به این صورت با اعمال مقدار محدودی جریان در ورودی کنتاکتور و اصطلاحا تغذیه آن، می توانیم جریان های بزرگتری را در بخش خروجی قطع و وصل کنیم.
علاوه بر این موارد یک فنر درون کنتاکتور تعبیه شده است. از همین رو وقتی تغذیه الکتریکی بوبین کنتاکتور قطع شود، شاهد آن هستیم که فنر تیغه کلید را به حالت اولیه خود باز می گرداند.
تیغه های کنتاکتور نیز به دو صورت NO و NC هستند. نمونه های NO به صورت عادی باز می باشند و با عمل کردن کنتاکتور بسته می شوند. اما روند کار در تیغه های NC بالعکس است.
یکی دیگر از قسمت های مهم کنتاکتورها، بخش جرقه گیر است. بعد از هر بار قطع یا وصل جریان برق قوس الکتریکی در این تجهیزات ایجاد می شود که می تواند به سایر قسمت های کنتاکتور آسیب برساند.
به همین دلیل حفاظت از این جرقه زنی ها نیز در عملکرد کنتاکتور اهمیت زیادی دارد.
کنتاکتور از چه اجزایی تشکیل شده است؟
آشنایی با بخش های اصلی کنتاکتور اجازه می دهد تا نسبت به نحوه کار و مکانیزم این تجهیزات درک بهتری به دست آورید.
بخش هایی که در ادامه معرفی می کنیم قسمت های اصلی کنتاکتورها هستند و وظیفه کلیدی در زمان کلید زنی دارند.
- رله بی متال یا رله حرارتی
در شرایطی که بار اعمال شده ممکن است باعث وارد آمدن فشار بیش از حد به بخش های داخلی کنتاکتور شود.
البته باید گفت این قسمت همواره در کنتاکتورها ثابت نیست، به همین دلیل در مدل های مختلف می بینیم که رله حرارتی ممکن است به شکل جداگانه باشد یا این که در ساختار کنتاکتور به چشم بخورد.
در شرایطی که شاهد عبور جریان بیش از حد از کنتاکتور باشیم. وجود رله بیمتال باعث می شود تا در برابر بسیاری از آسیب های معمول از سیستم خود محافظت کنید.
- تیغه های کمکی
وجود تیغه های کمکی که به نام تیغه فرمان نیز در بدنه کنتاکتور قرار گرفتن اجازه میدهد تا با استفاده از آنها وضعیت فعال یا غیرفعال بودن مدار را به راحتی مورد بررسی قرار دهید.
همچنین وجود این طرح ها اجازه می دهد تا امکان تحریک سایر کنتاکتور های موجود در یک مدار فرمان را داشته باشید.
- محفظه
انجام ایزولاسیون عایق کاری در روند کار کنتاکتور اهمیت بالایی دارد و وجود محفظه اجازه می دهد تا قسمت های دارای جریان الکتریکی با هم ارتباطی نداشته باشند.
جنس محفظه یا بدنه از پلاستیک فشرده است که در برابر حرارت و جریان الکتریکی از خود مقاومت خوبی نشان می دهد.
- بوبین
بوبین یک آهنربای سیم پیچی شده است که بعد از برق دار شدن فعال شده و کلید را برای ما باز یا بسته می کند.
- تیغه اصلی
تیغه های اصلی وظیفه عبور دادن جریان به مدار اصلی برای راه اندازی موتور یا سایر تجهیزات الکتریکی را بر عهده دارند.
بعد از رسیدن به بومی و فعال شدن آن شاهد تغییر حالت تیغه ها هستیم و زمانی که تغذیه بوبین قطع میشود، فنر تیغه ها را به حالت اولیه خود باز خواهد گرداند.
کنتاکتور و رله چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
کنتاکتور و رله دارای وجوه اشتراک مختلفی هستند، اما در این میان تفاوت هایی وجود دارد که قبل از خرید این تجهیزات باید نسبت به آنها آگاهی کافی به دست آورید.
اولین تفاوت آنها اندازه بزرگتر کنتاکتور در مقایسه با رله است. چرا که کنتاکتور وظیفه عبور دادن جریان های بیشتری را از خود دارد.
در بیشتر موارد شاهد آن هستیم که رله ها به عنوان اتصالات بسته و کنتاکتورها به عنوان اتصالات باز در مدار کاربرد دارند.
جریان کاری رله ها معمولاً کمتر از ۱۵ آمپر می باشد و روند کار آنها نیز سرعت بالاتری دارد. اما کنتاکتورها برای جریان های بالای ۱۵ آمپر گزینه های بهتری هستند و سرعت عملکرد آنها در مقایسه با انواع رله پایین تر است.
کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی چیست و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
در کنتاکتور ها دو کنتاکت کمکی و اصلی داریم که از نظر ظاهری و نوع کار شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند، اما عملکرد آنها با یکدیگر تفاوت زیادی دارد.
وظیفه کنتاکت اصلی در کنتاکتور و وصل کردن جریان های بالایی است که به سمت خروجی سیستم که می تواند موتور الکتریکی و تجهیزات دیگری باشد، است.
ولی کنتاکت های کمکی به کنترل کردن سیگنال خروجی کمک می کنند. همچنین برای مدار های پیچیده که درون آنها از کنتاکتور استفاده شده، استفاده از کنتاکت های کمکی اجازه می دهد تا امکان اتصال موازی یا سری قطعات مختلف برای شما فراهم باشد و به این صورت بدون هیچ مشکلی مدار فرمان مورد نظر خود را طراحی کنید.
انواع مختلف کنتاکتور کدامند؟
نمونه های مختلفی از کنتاکتور در بازار موجود است که مشتریان قبل از خرید حتما باید نسبت به آنها شناخت کافی پیدا کنند.
انواع محصولات را می توان در سه دسته بندی اصلی قرار داد که در ادامه آنها را با هم مورد بررسی بیشتری قرار می دهیم.
کنتاکتور های مغناطیسی
این نمونه از کنترل که تاکنون توضیحاتی را در خصوص آنها ارائه داده ایم، بر اساس تحریک مغناطیسی کار می کنند.
روند کار آنها چنین است که برای کنترل کنتاکتور نیاز به حضور فرد در کنار مدار فرمان نیست، از راه دور نیز امکان دادن فرمان های مختلف به مدار وجود دارد.
از همین رو بعد از استفاده آنها شاهد صرفه جویی در زمان و سهولت استفاده از مدار خود خواهید بود.
کنتاکتور های دستی
نمونه از کنتاکتور میزان خطر کمتری نسبت به کنتاکتور تیغه چاقویی دارد. اما امکان استفاده از آنها در مدار هایی که به صورت اتوماتیک کار می کنند وجود ندارد.
از استفاده کنندگان باید محل نصب کنتاکتورها رفته و به صورت دستی فرمان را برای آنها صادر کنند.
کنتاکتور تیغه چاقویی
می توان گفت کنتاکتور تیغه چاقویی اولین نمونه کنتاکتور بود که به صورت دستی باید کنترل میشد.
بیشترین کاربرد آنها در راه اندازی موتورهای الکتریکی بود و امروزه به دلیل خطر بالای آنها در زمان استفاده، بکارگیری آنها در مدارات فرمان منسوخ شده است.
در هنگام خرید کنتاکتور باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
- بهتر است سراغ کنتاکتور های جدید بروید که امکان کنترل مدار از راه دور را به شما می دهند. چرا که این کار به افزایش میزان ایمنی و روند کار کمک خواهد کرد.
- نوع طراحی و استاندارد هایی که جهت ساخت کنتاکتور استفاده می شود متفاوت است و بسته به نیاز خود باید گزینه مناسبی را انتخاب کنید.
- عمر کنتاکتور ها با تعداد دفعات قطع و وصل کردن کنتاکتور مشخص می شود.
- قدرت قطع کنتاکتور پارامتر مهم بعدی است که باید به آن توجه داشته باشید.
- اگر قصد خرید کنتاکتور برای مکان های حساسی مانند سایت های پتروشیمی صنایع تولید مواد شیمیایی قابل اشتعال را دارید، باید محصولاتی با درجه حفاظتی متفاوت انتخاب کنید که ایمنی محیط کار و افراد را برای شما فراهم می کند.
- نوع عایق کاری و ولتاژ نامی کنتاکتور بسته به نیاز شما متفاوت است.
- میزان جریان عبوری از مجاز فاکتور باید با نیاز شما همخوانی داشته باشد.
در زمان خرید کنتاکتور نکات مهمی که ذکر شد را مد نظر قرار دهید تا بودجه خود را به شکل هوشمندانه مصرف کرده باشید.
در این مطلب از سایت اشنایدر الکتریک راهنمایی کامل درباره کنتاکتور و عملکرد آن را به شما ارائه دادیم. اگر هنوز سوالی در این زمینه دارید، میتوانید در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
نمایندگی اشنایدر، عرضه کننده رسمی محصولات اشنایدر الکتریک در ایران
برای مشاهده سایر محصولات نمایندگی اشنایدر بر روی دکمه ها کلیک کنید.