تصور کنید که یک سیم فلزی وارد پریز برق شود. در این جا یک جریان بالایی درون سیم‌ها به وجود می‌آید که به جریان اتصال کوتاه معروف است.
اتصال کوتاه، جریان بسیار خطرناکی بوده، به گونه‌ای که می‌تواند کل سیستم برق ساختمان را بسوزاند و باعث آتش سوزی شود؛اما همه این اتفاقات فقط وقتی می‌افتد که در مدار الکتریکی قطعه‌ای به نام فیوز وجود نداشته باشد.
فیوزها قطعات محافظتی مدارهای الکتریکی هستند که از مدار و سایر قطعات در برابر جریان‌های بالا و غیرعادی حفاظت می‌کنند.
عملکرد آن‌ها بدین شکل است که با جاری شدن یک جریان بالا مثل اتصال کوتاه درون مدار، این قطعه به سرعت جریان کل برق را قطع می‌کند و مانع از رسیدن این بار بالای جریان به انتهای مدار می‌شود.
این بدین معنی است که قطعه فیوز در ابتدای مدار قرار گرفته و فقط با تایید آن یک جریان می‌تواند در مدار جاری شود.
فیوز کاردی چیست؟
فیوز کاردی یک قطعه حفاظتی در مدارهای الکتریکی است که خاصیت قطع جریان بالا را دارد. اکثر این فیوزها، جریان‌های بالای 100 کیلو آمپر را در مدار قطع کرده و مانع از آسیب رسیدن به مدار به دیگر قطعات می‌شوند.
فیوزهای کاردی، قطعاتی یک بار مصرف هستند و پس از آسیب دیدن مدار و قطع جریان باید آن‌ها را تعویض نمود.
از این قطعات در صنعت به طور گسترده استفاده می‌شود و دلیل این محبوبیت بالا می‌تواند مواردی همچون توان قطع بالا، تعویض سریع، قیمت مناسب و موارد دیگر دانست.
از فیوزهای کاردی در تابلو برق، باتری، پنل خورشیدی و شبکه با توان بالا استفاده می‌شود.
فیوز کاردی از چه اجزایی تشکیل شده است؟
اجزای تشکیل دهنده فیوز کاردی را می‌توان به دو دسته اجزای ساختار خارجی و اجزای ساختار داخلی تقسیم بندی نمود. اجزای ساختمان خارجی فیوز از موارد زیر تشکیل شده است:
- بدنه سرامیکی:
مشخصات برند، مدل، جریان نامی، ولتاژ نامی، نشان استاندارد و قدرت قطع بر روی آن هک شده است
- دستگیره فلزی:
بر روی بدنه سرامیکی قرار گرفته است برای نصب و جداسازی آسان.
- پایانه‌های تیغه‌ای:
دو ترمینال فلزی به شکل تیغه که در دو طرف بدنه تعبیه شده‌اند.
- نشانگر سلامت:
در انتهای بدنه قرار دارد و وضعیت فیوز را نشان می‌دهد.
اجزای داخلی نیز به شرح زیر هستند:
- نوار فلزی:
یک نوار با قابلیت ذوب شدن که وقتی در معرض جریان بالا قرار می‌گیرد، برای حفاظت از مدار و قطع جریان ذوب می‌شود. جنس این نوار فلزی از سرب، قلع، روی، نقره یا مس است.
- ماده از بین برنده قوس:
نوار فلزی با عبور جریان‌های بالا امکان ایجاد قوس و اختلال در عملکرد فیوز را دارد و این ماده که همان خاک کوارتز است، قوس ایجاد شده را از بین می‌برد.
سایز های مختلف فیوز کاردی کدامند؟
فیوزهای کاردی بر اساس طول تیغه و محدوده جریان به هفت سایز دسته بندی می‌شوند:
| سایز فیوز | جریان به آمپر | طول تیغه به میلی‌متر |
| NH000 یا NH00C | 2 تا 160 | 79 |
| NH00 | 4 تا 160 | 79 |
| NH0 | 50 تا 160 | 125 |
| NH1 | 200 تا 250 | 135 |
| NH2 | 315 تا 400 | 150 |
| NH3 | 500 تا 630 | 150 |
| NH4 | 800 تا 1600 | 200 |
فیوز کتابی چیست؟
فیوز کتابی یا تیغه‌ای، رایج‌ترین فیوزی است که در انواع ماشین‌ها استفاده می‌شود.تشخیص این نوع فیوزها به دلیل شکل و رنگشان امری ساده بوده و اگر شما فیوزی را دیدید که یک بدنه پلاستیکی رنگی با دو شاخه‌های فلزی دارد؛ این فیوز، فیوز کتابی است. فیوزهای کتابی را در تمام ماشین‌های بنزین سوز می‌توان یافت و عملکرد آن مربوط به قطع جریان‌های بالا در باطری ماشین می‌شود.
این نمونه فیوزها به 6 دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- بزرگ
- استاندارد
- کوچک
- کوچک پایه کوتاه
- میکرو
- میکرو 3 پایه
در بین این 6 نوع فیوز کتابی، سه دسته بزرگ، استاندارد و کوچک، کاربردهای بیشتری دارند.
فیوز کتابی از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
ساختار فیوز کتابی کاملا ساده بوده و از چهار بخش بدنه پلاستیکی، تیغه‌های فلزی (دو شاخه)، محل تست سلامت و سیم اتصال تشکیل شده است.
سیم اتصال، نقش اصلی را در قطع جریان برق ایفا می‌کند. این سیم در بین دو تیغه فلزی قرار گرفته و کاملا از بیرون فیوز به صورت یک نوار قله مانند قابل مشاهده است.
زمانی که ورود یک جریان برق ولتاژ بالا به باطری خودرو توسط فیوز تشخیص داده شود، این سیم با ذوب شدن خود جریان برق را قطع کرده و فیوز را می‌سوزاند.
سیم اتصال یک فیوز سوخته شده برخلاف فیوز سالم که حالت قله دارد، به شکل یک پیچ خوردگی S مانند تبدیل می‌شود و این مشخصه اصلی برای تشخیص فیوز سالم از سوخته است.
مشخصاتی که بر روی فیوز کتابی درج می شوند هر کدام نشانگر چیست؟
بر روی بدنه پلاستیکی فیوزهای کتابی، یک عدد هک شده که نشانگر آمپر فیوز است و یک نوع کد بندی استاندارد برای فیوز به شمار می‌آید.
البته این نوع دسته بندی برای فیوز همیشه جوابگو نیست و زمانی که رنگ کد هک شده با بدنه یکی یا درون جعبه فیوز و ماشین تاریک باشد، خواندن این کدها کار بسیار سختی به شمار می‌آید؛
به همین دلیل برای هر کد، یک رنگ را مشخص کرده‌اند و دسته بندی فیوز کتابی را علاوه بر آمپر، براساس رنگ نیز انجام می‌دهند.
| آمپر | رنگ |
| 0.5 | سرمه‌ای |
| 1 | مشکی |
| 2 | خاکستری |
| 3 | بنفش روشن |
| 4 | صورتی |
| 5 | برنز |
| 7.5 | قهوه‌ای |
| 10 | قرمز |
| 15 | آبی |
| 20 | زرد |
| 25 | شفاف |
| 30 | سبز |
| 35 | سبز آبی |
| 40 | نارنجی |
| 50 | قرمز |
| 60 | آبی |
| 70 | برنز با سایه قهوه‌ای |
| 80 | شفاف |
| 100 | بنفش روشن |
| 120 | بنفش تیره |
تجهیزات جانبی فیوز چیست؟
فیوزهای مینیاتوری، پرفروش‌ترین و پرکاربردترین نوع فیوزها هستند که در مکان‌های مختلفی از جمله خانه، کارگاه، ساختمان برای حفاظت از سیستم برق در برابر جریان‌های بالا استفاده می‌شوند.
این فیوزها در کنار کارایی خوب دارای یک سری محدودیت‌ها در زمینه قطع و وصل شدن یا تشخیص خطا نیز هستند که می‌تواند در مواردی در عملکرد فیوز اختلال ایجاد کند.
برای برداشتن این محدودیت‌ها و استفاده حداکثری از قابلیت‌های فیوز، می‌توان انواع کنتاکت و رله را به عنوان تجهیزات جانبی خریداری نمود و در کنار فیوز استفاده کرد.
از نمونه‌های کنتاکت و رله در کنار فیوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنتاکت کمکی:
این کنتاکت همانطور که از نامش مشخص است، نقش کمکی را برای فیوز مینیاتوری ایفا می‌کند و به موازات آن نصب می‌شود.
- کنتاکت خطا:
این کنتاکت، به عنوان آژیر در هنگام بروز خطا فعالیت می‌کند و هرگونه خطایی را نمایش می‌دهد.
- کنتاکت کمکی و خطا:
این نمونه کنتاکت، ترکیبی از کنتاکت کمکی و کنتاکت خطا بوده و اعمال آن‌ها را در کنار یکدیگر انجام می‌دهد.
- رله آندر ولتاژ:
رله آندر ولتاژ در زمینه وصل فیوز به آن کمک می‌کند و با بررسی عدم افت ولتاژ، اجازه وصل شدن را به فیوز می‌دهد.
- رله شنت:
رله شنت برخلاف آندر ولتاژ، با تحریکات خارجی و در صورت نیاز اقدام به قطع فیوز می‌کند.
فیوز فشنگی چیست؟
فیوزهای فشنگی یا کندکار، دسته دیگری از انواع فیوزهای یکبار مصرف هستند. این فیوز از یک کلاهک چینی، بدنه چینی ثابت، فشنگ و نوار فلزی تشکیل شده که در کنار یکدیگر عمل قطع جریان‌های بالا را انجام می‌دهند.
فیوزهای فشنگی نسبت به دیگر فیوزها قدرت قطع کم‌تری داشته و عمل قطع جریان را نیز کندتر انجام می‌دهد؛ به همین دلیل از این نمونه فیوز بیشتر در فضاهای خانگی که کم‌تر جریان بالایی در آن‌ها وجود دارد، استفاده می‌شوند.
فیوز ها چگونه از سوختن وسایل برقی جلوگیری می کنند؟
فیوز، یک قطعه در مدار الکتریکی بوده که وظیفه تشخیص جریانات غیر معمول و قطع جریان را بر عهده دارد.
منظور از جریانات غیر معمول، جریان اتصال کوتاه و ولتاژ بالا بوده که باعث آسیب رسیدن به مدار و وسایل برقی می‌شوند.
قطع جریان در مدار به وسیله یک سیم فلزی درون فیوز اتفاق می‌افتد که با ذوب شدن سیم و سوختن فیوز همراه است.
فیوزها به انواع مختلفی از جمله کاردی، کتابی و فشنگی تقسیم می‌شود که هر کدام کاربردها و سایز بندی‌های مختلفی دارند؛ به طور مثال فیوزهای کتابی در ماشین‌های بنزین سوز استفاده شده و بر اساس آمپر و رنگ به 20 دسته تقسیم می‌شوند.
نمایندگی اشنایدر، عرضه کننده رسمی محصولات اشنایدر الکتریک در ایران
