در مدارهای الکتریکی با افزایش ولتاژ و ورود جریان ولتاژ بالا به مدار، خطراتی همچون اتصال کوتاه و یا اضافه بار سیستم الکتریکی را تهدید می‌کنند.
بروز این موارد می‌تواند باعث آسیب رسیدن به مدار، وسایل برقی و حتی آتش سوزی شود. یکی از قطعات محافظتی مدار که در این مواقع با قطع جریان الکتریکی مانع از ورود جریان مشکل دار به مدار می‌شود، کلید بریکر یا مدارشکن است.
بریکر چیست؟
بریکرها یا همان کلید اتوماتیک (Circuit Breaker) نوعی کلید قدرت در مدار الکتریکی هستند که با بروز خطا در جریان، به سرعت جریان برق را قطع می‌کنند.
این خطاها می‌تواند شامل اتصال کوتاه، افزایش جریان و افزایش بار باشد که در صورت عدم قطع جریان، آسیب‌های جدی به مدار و وسایل برقی وارد کنند.
یک بریکر ایده آل باید بتواند خطا موجود را به سرعت تشخیص داده و فقط طی چند ثانیه جریان الکتریکی را قطع نماید؛ همچنین باید در طی قطع جریان، تمام ولتاژهای موجود را تحمل نموده و دچار قوس نشود.
اگر یک مدارشکن در حین فعالیت خود دچار قوس شود؛ عملکرد آن مختل شده و دیگر نمی‌تواند تشخیص خطا و قطع جریان را به خوبی انجام دهد.
بهترین کلیدهای اتوماتیک فیکس
کلید بریکر چه کاربردی در صنعت برق دارد؟
در اصطلاح عامیانه به عملکرد بریکر، اتصالی برق می‌گویند. زمانی که برق یک خانه یکدفعه قطع می‌شود، می‌گویند برق اتصالی کرده است؛ اما در واقع بریکر با تشخیص خطا در جریان، برق را به کمک کنتاکت‌های ثابت و متحرک خود به سرعت قطع می‌کند.
این کنتاکت‌ها در حالت عادی به یکدیگر متصل هستند؛ ولی وقتی یک خطا رخ بدهد مثلا جریان ولتاژ بالا در مدار تشخیص داده شود، کنتاکت‌ها به وسیله فنر یا فشار هوا از یکدیگر جدا شده و جریان الکتریکی را قطع می‌کنند.
انواع مختلف بریکر کدامند؟
بریکرها را براساس ولتاژ، قطعات، ساختار و میزان جریان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. از بین تمام دسته‌ها، بریکر روغنی، ولتاژ بالا و خلا از دیگر نمونه‌ها کاربرد بیشتری دارند.
بهترین کلیدهای اتوماتیک کمپکت
بریکر ولتاژ بالا چیست و چه کاربردی دارد؟
بریکر ولتاژ بالا براساس استاندارهای IEC، به مدارشکنی گفته می‌شود که ولتاژی بیشتر از 72.5 کیلو ولت داشته باشد. این بریکرها در خطوط انتقال برق قدرت استفاده گسترده‌ای دارند. بریکرهای ولتاژ بالا به چهار دسته روغنی، گاز عایق SF6، گاز CO2 و خلا تقسیم می‌شوند.
بریکر SF6 به طور کامل با گاز سولفور هگزافلوئورید عایق شده و نسبت به انواع دیگر، صدا و حجم کم‌تری دارد. بریکر CO2 نیز مانند SF6 بوده و فقط نسبت آن می‌تواند غلظت گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.
بریکر روغنی چیست و چه کاربردی دارد؟
بریکرهای روغنی نمونه‌ای از بریکرهای ولتاژ بالا هستند که خصوصیت بارز آنها قرارگیری کنتاکت‌های ثابت و متحرک در یک محفظه‌ی پر از روغن است.
این کنتاکت‌ها به یکدیگر متصل بوده و در زمان نیاز به قطع جریان به وسیله یک فنر از هم جدا می‌شوند. اجزای تشکیل دهنده بریکرهای روغنی شامل محفظه، روغن، کنتاکت ثابت، کنتاکت متحرک، آرک، بوشینگ و کانداکتور هستند.
بریکر خلا چیست و چه کاربردی دارد؟
بریکر خلا مانند روغنی جزو بریکرهای ولتاژ بالا است؛ اما برخلاف آن، کنتاکت‌هایش درون محفظه‌ای بدون هوا قرار گرفته‌اند و قطع و وصل شدن آنها به واسطه خلا موجود انجام می‌شود.
این نوع مدارشکن‌ها از صدای بسیار کمی برخوردار هستند؛ به همین دلیل از آنها در فضاهای عمومی مانند مترو استفاده می‌شود.
اتوماسیون صنعتی
هنگام استفاده از بریکر باید به چه نکات ایمنی توجه داشت؟
بریکر جزو قطعات الکتریکی محسوب می‌شود که با جریان مستقیم برق در ارتباط است؛ به همین دلیل برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و دیگر خطرات، باید هنگام کار با آن نکات ایمنی زیر را رعایت کنید:
- هنگام کار با تجهیزات الکتریکی از لباس‌های گشاد و آویزان مانند کراوات استفاده نکنید.
- هرگونه آسیب دیدگی در تجهیزات باید به دقت تعمیر یا جایگزینی شوند.
- تمام اجزای مدار الکتریکی باید از آب و محیط مرطوب دور نگه داشته شوند.
- در اطراف تجهیزات به هیچ وجه مواد قابل اشتعال قرار ندهید.
- با دست و بدن خیس کنار تجهیزات نروید.
- فقط افراد مسئول و متخصص حق کار با تجهیزات الکتریکی را دارند.
- تجهیزات را در محیط خیلی سرد یا خیلی گرم قرار ندهید.
- به شدت به استفاده از مواد رسانا توجه کنید.
هنگام خرید کلید بریکر باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
برای خرید بهترین و مناسب‌ترین بریکر، باید استاندارهای IEC و استاندارهای عمومی زیر را مد نظر قرار دهید:
- ولتاژ نامی: کمی بیشتر از ولتاژ شبکه
- جریان نامی: مساوی با بیشترین جریان شبکه
- فرکانس نامی: 50 یا 60 هرتز
- جریان قطع اتصال کوتاه: تطابق با قدرت اتصال کوتاه در محل نصب کلید
- نوع فرمان برای وصل کلید: کمپرسی با هوای فشرده، دستی یا الکتریکی
- شیوه نصب کلید: ثابت یا کشوئی
- نوع قطع کننده خودکار: زکوندر یا پریمر
- محل نصب: فضای باز یا فضای سرپوشیده
چرا باید از بریکر استفاده کنیم؟
بریکر یا مدارشکن، قطعه‌ای از قطعات الکتریکی موجود در مدار بوده که در مقابل جریان‌هایی با ولتاژ بالا یا اتصال کوتاه، جریان برق را قطع می‌کند.
وجود این قطعه در یک مدار الکتریکی، آسیب نرسیدن به مدار و سایر وسایل برقی متصل به آن را تضمین کرده و مانع از سوختن آنها می‌شود.
بریکرها را براساس عوامل مختلفی تقسیم بندی می‌کنند که سه نوع پرکاربردشان ولتاژ بالا، روغنی و خلا است. هنگام کار با این قطعات و دیگر قطعات الکتریکی، رعایت نکات ایمنی بسیار ضروری و مهم است و باعث حفاظت از سلامت فرد می‌شود.
بهتر است برای خرید بریکرها تمام استاندارهای موجود یک بریکر را بررسی و سپس نسبت به آنها اقدام به خرید کنید.
نمایندگی اشنایدر عرضه کننده رسمی محصولات اشنایدر الکتریک در ایران
